Είναι η αξιοκρατία το μεγαλύτερο παραμύθι του καπιταλισμού;

25/10/2016

Τάσος Κουτσογιάννης

Αναδημοσίευση του άρθρου της «Washington Post» με τίτλο «Poor kids who do everything right don’t do better than rich kids who do everything wrong».

Μετάφραση: Τάσος Κουτσογιάννης 

 Η Αμερική είναι γνωστή και ως «η χώρα της ευκαιρίας», απλώς για κάποιους, από ότι φαίνεται,  τείνει να είναι κάποιας «περισσότερης» ευκαιρίας από ό,τι για άλλους.

 Αυτό αναφέρεται, γιατί σε ένα μεγάλο βαθμό η ανισότητα μεταξύ των ευκαιριών που δίνονται στους πολίτες δείχνει να αρχίζει από την βρεφική κούνια. Όσο πλουσιότεροι οι γονείς, τόσο περισσότερο έχουν την δυνατότητα να αφιερώνουν χρόνο και να ξοδεύουν χρήματα για τα παιδιά τους και το χάσμα αυτό δείχνει να έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Οικονομολόγοι όπως ο Greg Duncan και ο Richard Murnane  υπολόγισαν ότι μεταξύ του 1972 και του 2006, οι υψηλόμισθοι γονείς αύξησαν τα έξοδα για δραστηριότητες «εμπλουτισμού δεξιοτήτων» των παιδιών τους, σχεδόν   151% κατά πραγματική τιμή (έχοντας αφαιρέσει το μέγεθος του πληθωρισμού), σε σύγκριση με την αντίστοιχη αύξηση μόλις κατά  51% των γονέων με χαμηλό εισόδημα.

 Προφανώς όμως δεν είναι μόνο θέμα αγοραστικής δύναμης, αλλά κάτι ακόμα που έχει να κάνει με συμβουλές και καθοδήγηση προς τα παιδιά. Οικονομικά ευκατάστατοι γονείς, ασχολούνται και μιλούν με τα παιδιά τους, κατά μέσο όρο 3 ώρες περισσότερες την εβδομάδα, σε σύγκριση με τους  φτωχούς  γονείς, γεγονός το οποίο είναι σημαντικό κατά την διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού τα πρώτα χρόνια. Για το λόγο αυτό, ο Sean Reardon  καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Stanford, υπογραμμίζει ότι «οι πλούσιοι μαθητές που εισέρχονται στη νηπιακή εκπαίδευση είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για να επιτύχουν αργότερα στο σχολείο, σε σχέση με μαθητές από τη μεσαία τάξη, κάτι που συνεχίζεται και μετέπειτα».

 Είναι ένας ανταγωνισμός εφοδίων, που αφήνει πολλά παιδιά που δεν έχουν αυτές τις δυνατότητες, πάρα πολύ πίσω σε αυτή τη κούρσα. Είναι στενάχωρο, αλλά όχι τόσο, όσο το επόμενο:

 Ακόμα και αν τα παιδιά από φτωχές οικογένειες κάνουν τα πάντα απολύτως σωστά, δε τα καταφέρνουν καλύτερα από τα παιδιά που  έχουν κάνει σχεδόν τα πάντα λάθος αλλά προέρχονται από πλούσιες οικογένειες. Tα πλεονεκτήματα των μεν και τα μειονεκτήματα των δε, τείνουν να επεκτείνονται στη σειρά των μελλοντικών γεγονότων συντηρώντας τις άνισες ευκαιρίες.

 Αυτό  φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα που βασίζεται σε μια καινούργια έρευνα των   Richard Reeves   και  Isabel Sawhill που παρουσιάστηκε στο ετήσιο Συνέδριο της Ομοσπονδιακής Αποθεματικής Τράπεζας της Βοστώνης. Ειδικότερα, απόφοιτοι  λυκείου που προέρχονται από πλούσιες οικογένειες και  στην ηλικία των 40 ετών  έχουν υψηλά εισοδήματα, είναι κατά πολύ περισσότεροι αναλογικά, από κατόχους πανεπιστημιακού τίτλου που   προέρχονται  όμως  από φτωχές οικογένειες.  Και όχι μόνο αυτό, αλλά   αυτοί οι πτυχιούχοι (από χαμηλά στρώματα), το πιθανότερο  είναι   ότι πάλεψαν πολύ περισσότερο αλλά κατέληξαν τελικά σε χαμηλό εισόδημα,  σε αντίθεση με αντίστοιχους εύπορους που κατάφεραν να συντηρηθούν σε υψηλότερο οικονομικό στρώμα. Μια γεύση αξιοκρατίας.

 

Οι απόφοιτοι πανεπιστημίου με "φτωχή" καταγωγή (αριστερή στήλη), έχουν μικρότερα εισοδήματα από απόφοιτους λυκείου με "εύπορη" καταγωγή (δεξιά στήλη).

 Τι συμβαίνει λοιπόν; Πλούσια παιδιά που μπορούν να εργαστούν στην οικογενειακή επιχείρηση - τουλάχιστον στον Καναδά, το 70% των αγοριών του 1% πλουσιότερου πληθυσμού της χώρας, κάνει ακριβώς αυτό- ή παιδιά που εξασφαλίζονται από την κληρονομιά τους, δε χρειάζονται καν απολυτήριο λυκείου για να συντηρηθούν σε αυτή την οικονομική τάξη. Αυτό το φαινόμενο είναι ένα ακραίο παράδειγμα από αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «ευκαιρία αποθεματοποίησης».

 Εφόδια που περιλαμβάνουν οτιδήποτε, από δίδακτρα κολλεγίου έως μη χρηματοδοτούμενη πρακτική άσκηση, αφήνει στους εύπορους γονείς το περιθώριο να βελτιώσουν τις πιθανότητες του παιδιού τους να έχει στο μέλλον μεγαλύτερο εισόδημα. Ακόμα και αν δε χρησιμοποιούσαν αυτά τα εφόδια  οι  ευκατάστατες οικογένειες,   τα παιδιά από οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων,  θα είχαν και πάλι πολλές δυσκολίες  μπροστά τους. Αυτό συμβαίνει εν μέρει, διότι ο στόχος  για την απόκτηση πτυχίου θα τους δημιουργήσει  χρέος, αλλά όχι απαραίτητα προοπτικές. Ακόμα και αν καταφέρουν να έχουν ένα καλό πτυχίο, τουλάχιστον για τις οικογένειες των μαύρων για παράδειγμα, είναι περισσότερο πιθανό να συνεχίσουν να ζουν σε υποβαθμισμένες γειτονιές που θα τους αποσυνδέσει από το δίκτυο των ευκαιριών (το οποίο στην καλύτερη των περιπτώσεων θα πρέπει πάλι να αναζητήσουν).

 Δεν είναι ακριβώς η ιστορία όπου o ισχυρότερος πάντα κερδίζει, ότι  δηλαδή τα εύπορα παιδιά δέχονται καλύτερα εφόδια και τα καταφέρνουν ενώ οι υπόλοιποι όχι, αλλά αυτή η περιγραφή είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Και όσο αυτό συνεχίζεται,  το  «Αμερικάνικο όνειρο» θα είναι ακριβώς  αυτό. Ένα όνειρο.

1. https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2014/10/18/poor-kids-who-do-everything-right-dont-do-better-than-rich-kids-who-do-everything-wrong/?postshare=9491477129468438&tid=ss_fb-bottom

http://yabasta.gr/article/487/Einai-h-aksiokratia-to-megalytero-paramythi-toy-kapitalismoy.html