Τι συμβαίνει πραγματικά με τα απορρίμματα στη Θήβα Ο κ. Χαράλαμπος Τσοκανής, γενικός διευθυντής του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Στερεάς Ελλάδος ΑΕ των ΟΤΑ (ΦΟΣΔΑ Στερεάς Ελλάδος Α.Ε) είχε τη καλοσύνη μέσα από την απάντηση του φορέα που εκπροσωπεί να μας δώσει την δική του εκδοχή για τα γεγονότα που καταγράφονται, μεταξύ άλλων, στην άποψη που φιλοξενήθηκε στο in.gr («Στις Σέρρες έχουν μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων, ενώ στη Θήβα συνεχίζουν να σκάβουν…», 24 Ιουλίου 2020).

Σέβομαι απολύτως κάθε διαφορετική προσέγγιση – ακόμη και αν εκείνη έχει να κάνει με τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου πολίτη- και προφανώς και κάθε άποψη που «έρχεται» από φορείς που συγκροτούνται από εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες. Ο σεβασμός, όμως, δεν έχει να κάνει σε τίποτα με την ψυχρή πραγματικότητα του χρόνου.
Ο κ. Τσοκανής, στην απάντηση του που συνοδεύεται από φωτογραφίες και από πλήθος επισυναπτόμενων εγγράφων, αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής:  «Σε σχέση με το άρθρο σας αυτό, οφείλουμε να καταγράψουμε μία συμφωνία και δύο διαφωνίες μας.
Η συμφωνία μας αφορά το ότι όντως τα έργα που κατασκευάζονται με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, ολοκληρώνονται συνήθως ταχύτερα από τα έργα που κατασκευάζονται με τη διαδικασία των δημοσίων συμβάσεων, μετά την υπογραφή της σύμβασης.
Η πρώτη διαφωνία μας αφορά το ότι η διαπίστωση αυτή δεν πρέπει να οδηγεί μονόπλευρα στην επιλογή των ΣΔΙΤ, αλλά να εντοπίζει και να διορθώνει τις ατέλειες που προκαλούν καθυστερήσεις στην κατασκευή των δημοσίων έργων, ακριβώς ώστε αυτές οι καθυστερήσεις να μην χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για την επιλογή των ΣΔΙΤ ως μονόδρομου.
Οι εγκαταστάσεις της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων της Θήβας που σύμφωνα με δήλωση του εκπροσώπου του περιφερειακού ΦΟΣΔΑ της Στερεάς Ελλάδας θα τεθούν σε δοκιμαστική λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2020, 18 μήνες μετά απο την στιγμή που δόθηκε σε δοκιμαστική λειτουργία η Μονάδα των Σερρών
Το γιατί επιμένουμε σε αυτό, θα μπορέσουμε να το συζητήσουμε διεξοδικότερα σε ελάχιστους μήνες, όταν, αφού ολοκληρωθεί και η Μ.Ε.Α. της Θήβας, θα συγκρίνουμε το κόστος που καταβάλλουν οι δημότες για τη λειτουργία της Μ.Ε.Α. Θήβας, και αυτό που καταβάλλουν οι δημότες άλλων περιοχών για τη λειτουργία έργων ΣΔΙΤ.
Η δεύτερη διαφωνία μας αφορά την σύγκριση του συνολικού χρόνου που απαιτείται για την ολοκλήρωση ενός έργου ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων με ΣΔΙΤ και με δημόσια χρηματοδότηση.
Στην προκειμένη περίπτωση έχει ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τους χρόνους των 2 έργων από την αρχή.
Θεωρούμε ως δεδομένο ότι ταυτίζονται οι πρόδρομες ενέργειες ωρίμανσης, μέχρι την έγκριση – ένταξη των 2 έργων και υπολογίζουμε τον χρόνο από την έγκριση – ένταξή τους.
Με βάση αυτά τα δεδομένα:
  • Η Μ.Ε.Α. Σερρών, με ΣΔΙΤ, εγκρίθηκε στις 06-03-2012.
  • Η Μ.Ε.Α. Θήβας εντάχθηκε σε συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα 8 μήνες αργότερα το ίδιο έτος στις 14-11-2012.
  • Η Μ.Ε.Α. Σερρών έχει ξεκινήσει την λειτουργία της.
  • Η Μ.Ε.Α. Θήβας έχει ήδη κατασκευαστεί στο μεγαλύτερο ποσοστό της και θα ξεκινήσει η δοκιμαστική λειτουργία της τον Δεκέμβριο του 2020.
  • Η Μ.Ε.Α. Θήβας θα ήταν ήδη έτοιμη, προ διετίας, εάν η ίδια η πολιτεία μέσω των θεσμικών οργάνων της σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο δεν είχε δημιουργήσει ένα τεχνητό πρόβλημα στον Φο.Δ.Σ.Α., αμφισβητώντας την μετατροπή της νομικής του μορφής από Σύνδεσμο (ΝΠΔΔ), σε Ανώνυμη Εταιρεία των Ο.Τ.Α. (ΝΠΙΔ).
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση του έργου από το 2015 μέχρι το 2017 και την απεμπλοκή του, μετά από προσφυγή του Φο.Δ.Σ.Α. και τις ομόφωνες αποφάσεις του συνόλου των ανωτάτων δικαστηρίων, οι οποίες δικαίωσαν τον Φο.Δ.Σ.Α. Στερεάς Ελλάδας Α.Ε..
Με βάση τα προαναφερόμενα, ο καθένας εκτιμούμε ότι μπορεί να συγκρίνει τους πραγματικούς χρόνους σχεδιασμού, ένταξης & κατασκευής ενός έργου».

Ο χρόνος

Από την πλευρά μου δεν έχω πολλά να προσθέσω. Παρά μόνο αν μου επιτρέπει ο κ. Τσοκανής και οι τοπικοί άρχοντες τους οποίους και εκπροσωπεί να επαναλάβω ένα αδιαμφισβήτητο στοιχείο: Το στοιχείο του χρόνου. Και αυτό είναι πέρα από τεχνικά δεδομένα και χρειάζεται μια πολιτική ερμηνεία.
Το έργο των Σερρών (με ΣΔΙΤ) υπογράφεται τον Ιούνιο του 2017 και η δοκιμαστική του λειτουργία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2019. Το έργο των Θηβών (με την παραδοσιακή μέθοδο των δημοσίων έργων) υπογράφεται τον Ιούλιο του 2017 και κατά δήλωση του κ. Τσοκανή η δοκιμαστική λειτουργία του προγραμματίζεται για τον Δεκέμβριο του 2020.
Με λίγα λόγια, η διαφορά μεταξύ τους ως προς το χρόνο παράδοσης του έργου είναι τουλάχιστον 18 μήνες. 75 % παραπάνω χρόνος κατασκευής. Σχεδόν διπλάσιος. Το έργο στις Σέρρες «κράτησε» 2 χρόνια, ενώ το έργο των Θηβών σύμφωνα πάντα με την δήλωση του κ. Τσοκανή θα φθάσει να «κρατήσει» 3 χρόνια και 6 μήνες.
Και ο χρόνος είναι χρήμα. Οι αρχαίοι Έλληνες το έλεγαν απλά και περιεκτικά με τη ρήση «Χρόνου Φείδου», δηλαδή « Να λυπάσαι το χρόνο σου και να μην τον σπαταλάς άδικα».
Μετά από αυτό το στοιχείο οποιαδήποτε συζήτηση θα μπορούσε να περιττεύει.  Παρόλα αυτά δύο πράγματα για το περίφημο κόστος μια καραμέλα που συνηθίζουν να προσφέρουν στους συνομιλητές τους οι τοπικοί άρχοντες που επιμένουν στη «δημόσια χρηματοδότηση», δηλαδή «τα λεφτά μπροστά και στον εργολάβο».
Το ένα εξ αυτών είναι ότι δεν μπορούμε να συγκρίνουμε πορτοκάλια με λεμόνια. Ειδικά, όταν σε ένα έργο ΣΔΙΤ ο ιδιωτικός φορέας σύμπραξης (με την Ανώνυμη Εταιρεία Ειδικού Σκοπού που συστήνεται) αναλαμβάνει:
1) τη σύνταξη του συνόλου των απαραίτητων μελετών που θα υποβληθούν κατά την εκτέλεση της Σύμβασης Σύμπραξης, καθώς και το σύνολο των ενεργειών και δράσεων για τη σύνταξη των εγγράφων που απαιτούνται για να διασφαλισθεί η έγκαιρη έκδοση του συνόλου των αδειοδοτήσεων και των εγκρίσεων που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις για την κατασκευή, πλήρη αποπεράτωση, λειτουργία και συντήρηση του Έργου,
2) το σύνολο των εργασιών κατασκευής, τη λειτουργία και συντήρηση της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ). Η λειτουργία και συντήρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της Σύμβασης Σύμπραξης αφορά , ιδίως, την καθημερινή λειτουργία του συνόλου των εγκαταστάσεων με ίδια μέσα, τη συνήθη, προληπτική και διορθωτική συντήρηση, τη βαριά συντήρηση και την περιοδική αντικατάσταση / ανανέωση τμημάτων, στοιχείων και εξαρτημάτων του εξοπλισμού (lifecycle cost) του συνόλου των εγκαταστάσεων, την καθημερινή διαθεσιμότητα των εγκαταστάσεων και συστημάτων ΜΕΑ, των κτιριακών υποδομών και του περιβάλλοντος χώρου.
3) τη χρηματοδότηση του Έργου με ίδια ή / και δανειακά κεφάλαια.
4) την ασφάλιση των κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων και συστημάτων των υποδομών που αποτελούν αντικείμενο της Σύμβασης Σύμπραξης, τόσο κατά την περίοδο μελέτης και κατασκευής του Έργου, όσο και κατά την περίοδο λειτουργίας του,
5) την εμπορική εκμετάλλευση των παραγόμενων προϊόντων (π.χ. ενέργεια, ανακυκλώσιμα υλικά, βιοαέριο, RDF, SRF κλπ).
Το δεύτερο στοιχείο έχει να κάνει με τα ίδια τα έργα ΣΔΙΤ που είναι δημοσιονομικά ουδέτερα (δηλαδή δεν έχουν συνεισφορά στο δημόσιο χρέος) και παρέχουν δημοσιονομικό χώρο στην εκάστοτε κυβέρνηση (καθώς δεν καταβάλλει ούτε ένα σεντ την περίοδο κατασκευής αλλά αρχίζει να πληρώνει σε ετήσιες δόσεις αμέσως μετά την παράδοση και με τον διαρκή έλεγχο του έργου).
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της απάντησης του ΦΟΣΔΑ