(Οι μάσκες έπεσαν)! Μπάμπης Μπιλίνης*: Διαχείριση απορριμμάτων Αττικής – SOS

Η διαχείριση αποβλήτων στη χώρα μας γίνεται κάτω από Εθνικό Πλαίσιο, που κάθε φορά ενσωματώνει τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Πρέπει επομένως να είναι εντός του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) (εγκρίθηκε Δεκέμβρη 2015 με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου). Στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού αναθεωρήθηκαν τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και της Αττικής μέχρι το τέλος 2016.

Η επαναφορά στον δημόσιο λόγο του προηγούμενου σχεδίου στην Περιφέρεια Αττικής για τέσσερα μεγάλα εργοστάσια βιοξήρανσης είναι επιστροφή στο παρελθόν. Δεν βοηθά στη λύση. Ο σχεδιασμός του παρελθόντος είναι έξω από το πλαίσιο των αναθεωρημένων ευρωπαϊκών οδηγιών στην κατεύθυνση της κυκλικής οικονομίας.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τους νόμους και τις ευρωπαϊκές οδηγίες ο σχεδιασμός στη διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να ξεκινά με δράσεις που έχουν ιεραρχηθεί κατά σειρά σπουδαιότητας από την Ε.Ε. και εγκριθεί από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ως εξής:

• α) πρόληψη,
• β) προετοιμασία επαναχρησιμοποίησης,
• γ) ανακύκλωση και οργανική ανακύκλωση – κομποστοποίηση,
• δ) ανάκτηση – μηχανική και ενεργειακή,
• ε) υγειονομική ταφή. Οι δράσεις, σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες και το ΕΣΔΑ, θα πρέπει να ξεκινούν από την πιο επιθυμητή και όταν εξαντληθούν οι δυνατότητές της να περνάνε στην επόμενη.

Στα πλαίσιο αυτό η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση είναι υποχρεωμένη μέχρι το 2020 με τις δράσεις της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης να ανακτά το 50% των αστικών αποβλήτων, που παράγονται εντός των ορίων του δήμου. Είναι λοιπόν υποχρεωμένος κάθε δήμος να ενισχύσει τη διαλογή στην πηγή (κάδους τεσσάρων ρευμάτων ανακυκλώσιμων αποβλήτων ξεχωριστό ρεύμα για οργανικά απόβλητα, γωνιές ανακύκλωσης, πράσινα σημεία).

Πέρα από τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία προς τους δήμους για υλοποίηση και τις δυσκολίες εκταμίευσης, κάποιες αποκεντρωμένες δράσεις μπορούν να ξεκινήσουν από τώρα με αναδιάρθρωση των προϋπολογισμών των δημοτικών τελών. Αλλωστε οι δήμοι της Αττικής έχουν Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων. Απομένει να τα βγάλουν από το συρτάρι και να προχωρήσουν στη σταδιακή εφαρμογή τους, επικαιροποιώντας τα όπου χρειάζεται.

Με τις παραπάνω μεθόδους πρέπει μέχρι το 2020 οι δήμοι να ανακτούν το 50% των αστικών αποβλήτων που παράγονται στον δήμο. Το υπόλοιπο 50% σύμμεικτων αποβλήτων θα πηγαίνει από τον δήμο σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, που είναι υπόχρεος να φτιάξει ο Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), ο φορέας διαχείρισης αποβλήτων στην Περιφέρεια Αττικής. Ο Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος αποτελείται από την αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού. Στις μονάδες αυτές θα γίνεται ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών κατά 10% των εισερχομένων αποβλήτων και κομποστοποίηση του 40% των εισερχομένων αποβλήτων. Απομένει ένα ποσοστό από το σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων σε κάθε δήμο κάτω του 30%, που αναγκαστικά θα πάει προς τελική διάθεση ως δευτερογενές καύσιμο για παραγωγή ενέργειας και σε υγειονομική ταφή υπολειμμάτων.

Το μοντέλο Φυλή, δηλαδή ΧΥΤΑ, χώρος υγειονομικής ταφής σύμμεικτων απορριμμάτων, δεν υπάρχει στον σχεδιασμό και απαγορεύεται από τους νόμους και τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Οι ΧΥΤΥ είναι οργανωμένος χώρος ταφής μόνο υπολειμμάτων. Οι δήμοι θα είναι αντιμέτωποι με αυξημένη τιμολογιακή πολιτική, ως τιμωρία, αν δεν πετυχαίνουν τους στόχους ανάκτησης στη διαχείριση των αποβλήτων που τους αφορά και αυτό θα επηρεάσει το ύψος των δημοτικών τελών καθαριότητας.

Από την άλλη, έχει πλέον επικαιροποιηθεί η νομοθεσία, ώστε να μπορούν οι ίδιοι οι δήμοι να στήνουν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, να μπορούν να εμπορεύονται τα υλικά, που ανακτούν και το βιοαέριο που παράγεται από την κομποστοποίηση και αυτό σημαίνει επιπλέον εισόδημα, καινοτομία, θέσεις εργασίας και ελάφρυνση του βάρους των δημοτικών τελών για τους κατοίκους.

Στην Αττική, ο φορέας διαχείρισης των απορριμμάτων, ο ΕΔΣΝΑ, για το υπόλοιπο 50% του συνόλου των αστικών αποβλήτων, που υπολείπεται από τα τοπικά σχέδια των δήμων, έχει σχεδιάσει αποκεντρωμένη διαχείριση με έξι Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), τρεις Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποδομήσιμων Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) και τρεις ΧΥΤΥ, προφανώς χωρικά διασκορπισμένους σε όλη την Αττική. Η συζήτηση του τύπου «Οχι εδώ, καλύτερα εκεί» πρέπει να τελειώνει και να περάσουμε στην υλοποίηση. Η οποιαδήποτε άρνηση χωροθέτησης σε κάποιο χώρο θα πρέπει να συνοδεύεται και από την εναλλακτική πρόταση. Η άρνηση από μόνη της είναι συντηρητική.

Τον Σεπτέμβρη 2018, η Ε.Ε. με έκθεσή της προειδοποιεί δεκατέσσερις χώρες, μεταξύ αυτών και την Ελλάδα, ότι παρουσιάζουν μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδιασμού. Επισημαίνει το χρονικό όριο του 2020 και θέτει αυτές τις χώρες σε επιτήρηση.

Η αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική δεν επιβάλλεται μόνο από την επαπειλούμενη επιβολή προστίμων από Ε.Ε. Είναι κυρίως ζήτημα πολιτισμού, προόδου, αλλαγής του καταναλωτικού και παραγωγικού μοντέλου. Είναι δίκαιη ανάπτυξη.

* Ο Μπάμπης Μπιλίνης είναι μέλος Δ.Σ. Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και επικεφαλής Ριζοσπαστικής Δημοτικής Κίνησης Μοσχάτου – Ταύρου «Πολίτες σε Δράση για την Ανατροπή»

** Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2018.

https://www.aftodioikisi.gr/ota/dimoi/mpampis-mpilinis-diacheirisi-aporrimmaton-attikis-sos/
https://odofragma-skas.blogspot.com/2018/10/sos.html#more